Φόκνερ, Ουίλιαμ

(Faulkner, Νιου Όλμπανι, Μισισιπής 1897 – Όξφορντ, Μισισιπής 1962). Αμερικανός συγγραφέας. Κατά τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο τραυματίστηκε σε αεροπορικό επεισόδιο. Όταν γύρισε στην πατρίδα του γράφτηκε στο πανεπιστήμιο, κάνοντας συγχρόνως διάφορα επαγγέλματα και αρχίζοντας να γράφει στίχους. Ο Σέργουντ Άντερσον τον έπεισε να εγκαταλείψει την ποίηση και έτσι δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα Η πληρωμή του στρατιώτη (1926), όπου αφηγείται την εμπειρία του από τον πόλεμο. Τα Κουνούπια (1927) είναι ένα ανώριμο ακόμα δείγμα του ταλέντου του. Μόνο με το Σαρτόρις (1929) και κυρίως με το 0 ήχος και η μανία (1929) και αργότερα από την εμπορική επιτυχία του Ιερού (1931), ο Φ. άρχισε συνειδητά το μεγάλο και φιλόδοξο σχέδιό του να περιγράψει την εποποιία, τον θρύλο του βαθιού Νότου, κλεισμένου στην υπερηφάνειά του και στην αθλιότητά του, αμετακίνητου στην προσκόλλησή του σε ένα περασμένο μεγάλο παρελθόν, ανίκανου να δεχτεί την πραγματικότητα του παρόντος. Όλα τα μεγάλα μυθιστορήματα που επέβαλαν τη φήμη του Φ. εκτυλίσσονται στη φανταστική κομητεία του Γιοκναπατάουφα και στην πρωτεύουσα της Τζέφερσον (που αντιστοιχούν με την Πολιτεία του Μισισιπή και την πόλη Όξφορντ, όπου ο συγγραφέας έζησε όλη του τη ζωή, εκτός από σύντομες παραμονές στο Χόλυγουντ), της οποίας ο Φ. αυτοαποκαλείται μοναδικός άρχων και κύριος. Έχουν για πρωταγωνιστές από το ένα μέρος τις οικογένειες των Σαρτόρις, των Κόμπτον, των Σάτπεν, που αντιπροσωπεύουν ένα παρελθόν που πάει να σβήσει, προσκολλημένο στο δουλεμπόριο και σε ένα είδος κώδικα τιμής και ιπποτισμού, και από το άλλο τους Σνοπς, νεόπλουτους, αγέρωχους, χυδαίους, οι οποίοι αποτελούν το παρόν, την πεζότητα του σύγχρονου κόσμου που είναι προορισμένος να κατακτήσει και να καταστρέψει τον παλαιό νότο (Το χωριουδάκι, 1940, Η πόλη, 1957, και Το αρχοντικό, 1959). Αλλά για τον Φ. η κατάρρευση είναι αναπόφευκτη, μοιραία, γιατί οι μεγάλες οικογένειες των τσιφλικάδων, κάνοντας δούλους τους μαύρους, είχαν σφραγίσει με μια προπατορική κατάρα το σχέδιό τους για κατάκτηση και μεγαλείο: αυτό το νόημα έχει το Αβεσαλώμ, Αβεσαλώμ! (1936) –μυθιστόρημα φλύαρο και με ανισομέρειες, αλλά και με σελίδες άξιες του καλύτερου Φ.– ή τα διηγήματα της συλλογής Οι ανίκητοι (1938), με το καταπληκτικό μέρος για την έξοδο των μαύρων και την πανωλεθρία της χώρας έπειτα από τον εμφύλιο πόλεμο. Στη διεφθαρμένη και χωρισμένη αυτή φύση ο Φ. αντιτάσσει τη μυθική άγρια φύση πριν εμφανιστεί και τη μολύνει ο άνθρωπος, το παρθένο δάσος της αρκούδας –που περιέχεται στη συλλογή Κατέβα, Μωυσή, κι άλλα διηγήματα (1942)– μια καταπληκτική αφήγηση κυνηγιού, όπου διαγράφεται η σύγκρουση μεταξύ καλού και κακού. Το αριστούργημα του Φ. είναι ίσως το Αυγουστιάτικο φως (1932), ιστορία του εγκλήματος του μιγάδα Τζο Κρίστμας, όπου η βία φαίνεται να αντισταθμίζεται από μια ευγενική και βαθιά ευσπλαχνία. Εδώ ο Φ., εγκαταλείποντας τη στρυφνότητα και το περίπλοκο που χαρακτηρίζει συχνά τον λόγο του, εκφράζει με πιο απλή γραφή το δικό του επιβλητικό, μελαγχολικό και θρησκευτικό όραμα της ζωής. Μετά το 1940 το στοιχείο αυτό γίνεται εμφανέστερο στο έργο του –που πλουτίστηκε, μεταξύ των άλλων, με τα μυθιστορήματα Ψάξιμο στη σκόνη (1948) και Ρέκβιεμ για μια μοναχή (1951)– ώσπου να κυριαρχήσει εντελώς στη μεγάλη παραβολή του Ένα παραμύθι (1954), ιστορία μιας ανταρσίας με αρχηγό έναν δεκανέα κατά τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο, έργο πλήρες και καθαρά συμβολικό (ο δεκανέας ενσαρκώνει τον Χριστό και όλη η υπόθεση είναι μια πιστή αναπαράσταση των Παθών). Στην Πόλη, στο Αρχοντικό και κυρίως στους Ζωοκλέφτες (που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του, το 1962), ιστορία κλεφτών αλόγων και αυτοκινήτων, ο Φ. αποκαλύπτει μια ευθυμογραφική φλέβα κληρονομημένη από τον Τουέν και από το χιούμορ των συνόρων. Αναμνήσεις από τη Γραφή εναλλάσσονται, στο ύφος του Φ., με μελοδραματικούς τόνους και θολές εικόνες: αλλά το κύριο και ανεπανάληπτο χαρακτηριστικό της αφηγηματικής γλώσσας του είναι –ξεκινώντας από το Ήχος και μανία– εκείνο το stream of consciousness, εσωτερικός μονόλογος, που πραγματοποιείται σε διάφορα επίπεδα μνήμης και που, με μια σοφή κυριαρχία της γλώσσας, επιτρέπει μια απόσπαση του συγγραφέα από το υλικό του και μια πολύμορφη ενδοσκοπική μελέτη των προσώπων. Το έργο του αποτελεί μια από τις σοβαρότερες προσπάθειες ανανέωσης του αφηγηματικού ύφους. Εκτός από τις πολυάριθμες κινηματογραφικές διασκευές των έργων του, αξιομνημόνευτη είναι η θεατρική διασκευή του Ρέκβιεμ για μια καλόγρια από τον Αλμπέρ Καμί (1956). Από το Καθώς πεθαίνω (1930) ο Ζαν-Λουί Μπαρό πήρε το θέμα για το μιμόδραμα Γύρω από μια μητέρα (1934-35). Το 1950 ο Φ. τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της λογοτεχνίας. Ο Αμερικανός συγγραφές Ουίλιαμ Φόκνερ (φωτ. ΑΠΕ).